بی ارتباطی برخی عوامل با شغل:

در همه جا قوانین و مقرراتی در خصوص انتخاب و استخدام نیروی انسانی وجود دارد که آگاهی یافتن از این قوانین برای مدیران مسئول در سازمانها و ارگانها بسیار مهم است.

در واقع عدم رعایت این موازین و نپذیرفتن متقاضیان شغل براساس عواملی که ارتباط مستقیم با انجام شغل ندارند، غیر قانونی شناخته شده است.

مهمترین این عوامل عبارتند است:

1ـ جنسیت:

استخدام افراد براساس جنسیت آنها قانونی نیست، تنها استثنا هنگامی است که بتوان ثابت نمود جنسیت فرد رابطه مستقیم با انجام شایسته کاری دارد که به وی واگذار خواهد شد.

2ـ اصل و نسب

اگر اصل و نسب یا زادگاه فرد ارتباطی با نحوه عملکرد در شغل نداشته باشد. این ضوابط را نباید شرط استخدام قرار داد.

در این ضوابط را نباید شرط استخدام قرار داد.

تجرد و تأهل:

بدیهی است که تجرد یا تآهل و سئوال درباره آن به خودی خود غیر قانونی نیست، ولی مشکل اینجاست که با این مسئله یکسان برخورد نمی شود. مثلاً در حالی که تاهل مرد، عاملی منفی برای او به شمار نمی آید ( یا حتی در مواردی امتیازاتی نیز به خاطر عائله مندی به او تعلق می گیرد )، معمولاً به زنان متاهل به چشم نان آور دوم خانواده نگریسته می شود و به همین علت برای انجاام مشاغل یکسان، حقوق و مزایای کمتری به آنها داده می شود.

نقص عضو:

نقص عضو به ماننده مانعی برای انتخاب و استخدام افراد تنها هنگامی موجه تلقی می شود که سازمان بتواند ثابت نماید که این امر، تأثیر مستقیم در عملکرد او خواهد داشت.

مذهب:

معمولاً تبعیض در استخدام به خاطر اعتقادات دینی افراد، خلاف قانون دانسته شده است. تنها استثناء هنگامی است که استخدام کننده، سازمان، موسسه، مدرسه، یا انجمنی فرهنگی و مذهبی باشد.

نژاد:

قوانین موجود در اکثر جوامع امروزی، تبعیض نژادی را محکوم و انتخاب و استخدام براساس آن را منع می نماید.

سن:

سازمانها در بخش خصوصی تمایل چندانی به استخدام افراد میانسال ندارند و غالباً ترجیح می دهند جوانان یا کسانی را که به تازگی فارغ التحصیل شده اند استخدام کنند تا اولاً آنها را به میل و سلیقه خود پرورش دهند و ثانیاً، کارکنان بتوانند سرمایه گذاری هایی که در بدو ورود و طی چند سال نخستین استخدام در سازمان برای آشنایی آنها با کار و کسب مهارتها و تخصصهای لازم شده است بازگردانند.

وضعیت جسمی:

وزن، حداقل قد، قدرت بدنی ( مثلاً توانایی جابه جا کردن یا بلند نمودن اجسام سنگین )، و سایر ویژگی های جسمی را تنها در صورتی باید از جمله شرایط احراز شغل به شمار آورد که این صفات برای انجام شایسته کار، لازم و ضروری باشند.

گذشته فرد:

وضعیت مالی، حساب بانکی، سابقه قصور در پرداخت بدهی ها، تعهدات مالی فرد و اطلاعاتی از این قبیل که می تواند منفی در تصمیم گیری درباره او داشته باشد، معیار و ضابطه منصفانه ای برای انتخاب و استخدام کارمند شناخته نشده است.

البته طبیعی است که سازمان برای شغلی ماننده صندوقداری از استخدام کسی که به جرم اختلاس و کلاهبرداری زندانی بوده است، خودداری نماید، ولی منصفانه و منطقی نیست که کسی را که به جرم عدم پرداختخ نفقه مجرم شناخته شده است، برای شغل ساده ای استخدام نکرد.

تجربه و سابقه کار:

معمولاً یکی از شرایط احراز شغل دارا بودن تجربه است. توصیه شده است که این امر مورد مطالعه و بررسی مسئولان سازمان قرار گیرد تا ثابت شود که دارا بودن تجربه، واقعاً برای انجام شایسته کار لازم و ضروری است. بسیاری از متقاضیان شغل، مثلاً دانشجویانی که به تازگی فارغ التحصیل شده اند یا کسانی که به دلایل محرومیتهای طبقاتی و اجتماعی قبلاً شاغل نبوده اند.

 دکتر اسفندیار سعادت