آشنايي با چك و قوانين مربوط به آن :

 

 بر اساس قانون تجارت چك نوشته اي است كه به موجب آن صادر كننده مي تواند تمام يا قسمتي از پول خود را كه نزد بانك دارد باز پس گيرد يا به شخص ديگري واگذار نمايد. در اين فرآيند سه نفر حضور دارند صادر كننده، دارنده چك و پرداخت كننده كه هر يك وظايف خاص خود را دارند.

«صادر كننده» :

شخصي كه چك را صادر مي كند بايستي در تاريخ كه در چك ذكر مي كند به همان اندازه در بانك وجه نقد يا اعتبار داشته باشد.

الف) صادر كننده در زمان مندرج چك نبايد تمام يا قسمتي از وجه را از بانك خارج نمايد يا دستور پرداخت نكردن چك را صادر كند.

ب ) در صورت عدم مطابقت امضا، قلم خوردگي و مسايلي از اين قبيل، بانك از پرداخت پول خودداري مي كند.

در اين جا كه يك سئوال مطرح مي شود و آن اين كه اگر صادر كننده بعد از صدور متوجه شود كه چك از طريق كلاهبرداري يا سرقت از او گرفته شده يا آن را گم كرده چگونه مي تواند دستور عدم پرداخت وجه را به بانك بدهد و بايستي به صورت كتبي علت دستور عدم پرداخت را بيان كند.

ج ) صادر كننده مي تواند دستور عدم پرداخت وجه را به بانك بدهد و بايستي به صورت كتبي علت دستور عدم پرداخت را بيان كند. مواردي كه مي توان دستور عدم پرداخت را صادر نمود عبارتنداز:

1. اعلام مفقودي

2. سرقت

3. جعل

4. كلاهبرداري

5. خيانت در امانت

6. به دست آوردن از راه هاي ديگر مجرمانه.

به عنوان مثال اگر شخصي به فردي چكي را بدهد و در مقابل قرار باشد كه آن فرد كاري را براي او انجام دهد، ولي انجام ندهد، صادر كننده نمي تواند دستور عدم پرداخت چك را صادر كند؛ زيرا عدم انجام تعهد يك مسأله مدني است و بايستي پس از پرداخت وجه، دادخواست خود را به دادگاه تحويل دهد. هر گاه اثبات شود كه صادر كننده چك بي اساس دستور عدم پرداخت را صادر كرده است، علاوه برپرداخت وجه به مجازات هايي از قبيل حبس، جزاي نقدي و پرداخت تمامي خسارت وارد شده به دارنده چك محكوم مي شود.

دارنده:

شخصي است كه براي اولين چك را به بانك ارايه مي كند. از اين جهت بانك موظف است هر كس براي اولين بار چك را به بانك مي آورد هويت كامل و دقيق او را با ذكر تاريخ در پشت چك درج كند.

پرداخت كننده:

گاهي اوقات وجه چك به علت هايي مانند: كسر موجودي، عدم مطابقت امضا، قلم خوردگي و مواردي از اين قبيل قابل پرداخت نيست. در اين حالت بانك وظيفه دارد در برگ مخصوص كه مشخصات چك، هويت و نشاني كامل صادر كننده رعايت عدم پرداخت در آن ذكر شده باشد، به روشني قيد كند. سپس اين برگ را مهر و امضا كرده و به دارنده چك تسليم كند. دارنده چك بايد دقت كند كه تمامي موارد ذكر شده باشد و علت عدم پرداخت نيز در آن برگه توسط بانك پر شده باشد. هم چنين بانك وظيفه دارد نسخه دوم گواهي عدم پرداخت را سريعاً به آخرين نشاني صاحب چك براي اطلاع بفرستد.