ليزينگ در ايران، قريب به سه دهه قدمت دارد. اين صنعت مقارن با اشاعه آن طي دهه 1970 به بعد در اقتصاد كشورهاي در حال توسعه آسيايي و آمريكاي لاتين، در اواسط دهه 1350 شمسي و به عبارت دقيق تر در تير ماه 1354 با سرمايه گذاري بخش خصوصي كشور و مشاركت مالي و دانش فني فرانسويان شكل گرفت و به اين ترتيب نخستين هسته تشكيلاتي ليزينگ به نام «شركت ليزينگ ايران» در ايران با سرمايه يك صد ميليون ريال تاسيس و فعاليت خود را در زمينه اعطاي تسهيلات اعتباري، اجاره ماشين آلات و تجهيزات صنعتي آغاز كرد. دو سال بعد دومين شركت نيز با سرمايه گذاري و دانش فني فرانسويان و مشاركت سرمايه اي چند بانك و با سرمايه يك ميليارد ريال به نام «شركت آريا ليزينگ» تاسيس شد و آغاز به كار كرد.
گفتني است هر دو شركت فوق اكنون به صورت گسترده و فعال در بازار پول و سرمايه كشور حضوري پر ثمر دارند. از سوي ديگر، ليزينگ در قانون عمليات بانكي بدون ربا و مصوب دي ماه 1362 تحت عنوان اجاره به شرط تمليك كه نوعي از عمليات ليزينگ مالي است، مشروعيت يافت و دستورالعمل هاي اجرايي آن تدوينو ابلاغ شد.
ليزينگ به دليل خدمات گسترده مالي و نيز طيف وسيع تجهيزاتي كه شامل مي شود به شكل صنعتي جهاني در آمده است. ليزينگ منحصر به صنعتي خاص نيست بلكه با استفاده از آن مي توان تجهيزات مختلفي چون كامپيوتر و لوازم كار، حتا هواپيما و كشتي را تهيه كرد.
البته آن چند در ايران با آن مواجه هستيم اكثر قريب به اتفاق شركت هاي فعال در بخش ليزينگ در زمينه مبادله خودرو متمركز شده و اين كالا با توجه به ويژگي هاي آن از جمله داشتن شماره شهرباني و امكان رديابي و استرداد آن در صورت عدم ايفاي تعهدات مستأجران و در نتيجه ريسك پايين سرمايه گذاري سبب شده است كه مردم گرايش بيش تري نسبت به تاسيس شركت هاي ليزينگ در زمينه خودرو از خود نشان مي دهند.
بر اساس اطلاعات و آمار كانون شركت هاي ليزينگ ايران تا پايان سال 84 شركت هاي ليزينگ ثبت شده در كشور به تعداد 278 شركت و با سرمايه ثبتي حدود 3500 ميليارد ريال رسيده است كه حدود 30 درصد از اين شركت ها فعاليت اساسي دارند. بر اساس آمار گردش مالي اين شركت ها تا پايان شهريور ماه سال 85 بيش از 2000 ميليارد تومان بوده است.
انواع ليزينگ :
ليزينگ عملياتي: قديمي ترين وساده ترين نوع عمليات ليزينگ است كه بر مبناي آن متقاضي كالاي موردنظر خود را در چارچوب قراردادهاي كوتاه مدت يا ميان مدت و فقط به قصد بهره برداري و برخورداري از حق انتفاع، اجاره و در پايان دوره قرارداد آن را به موجر مسترد مي دارد.
ليزينگ مالي: در نوع خود يكي از پيشرفته ترين شيوه هاي ليزينگ در دنيا است، در اين روش متقاضيان يا در واقع مستأجران آتي شركت نسبت به انتخاب، بازرسي، بيمه، تعمير و نگهداري و ... تجهيزات مورد نياز خود دقيقا به عنوان نماينده موجر اقدام مي نمايند؛ ضمن اين كه مالكيت حقوقي و قانوني مورد اجاره متعلق به موجر و مالكيت اقتصادي آن متعلق به مستأجر خواهد بود. اين نوع ليزينگ داراي انواع مختلفي است كه از آن جمله مي توان به ليزينگ كمك فروش، ليزينگ اهرمي، خريد و اجاره مجدد و ليزينگ برون مرزي اشاره كرد. زير مجموعه هاي ليزينگ سرمايه اي با اجاره اعتباري، عبارت اند از:
روش ليزينگ اجاره اعتباري كمك فروش:
در اين روش بين شركت ليزينگ (موجر) و شركت توليد كننده توافق مي شود كه توليد كننده، كالاي توليدي خود را در اختيار شركت ليزينگ قرار دهد تا شركت ليزينگ توليدات را درچارچوب قراردادهاي اجاره اعتباري به متقاضيان واگذار كند. اين نوع عمليات در شركت هاي خودروسازي و شركت هاي توليدي معمول است.
روش ليزينگ اهرمي يا اجاره اعتباري سه جانبه :
اين روش در اصل براي اجاره كالاهايي با قيمت زياد مثل كشتي، هواپيما، ماهواره، تاسيسات عظيم نفتي و گازي و تجهيزات، به كار گرفته مي شود. شركت ليزينگ با استفاده از تسهيلات بانكي با موسسات اعتباري بين المللي منابع لازم براي اجاره اهرمي را تامين مي كند و با استفاده از اين منابع كالاي مورد نياز را در چارچوب قراردادهاي اجاره اعتباري به متقاضيان واگذار مي نمايد.
روش ليزينگ خريد و اجاره مجدد: بر اساس اين روش متقاضي به منظور تامين نقدينگي مورد نياز، ماشين آلات يا تجهيزات و ساختمان متعلق به خود را به شركت ليزينگ مي فروشد و مجدداً همان كالا را در قالب قرارداد اجاره اعتباري در اختيار مي گيرد. به اين ترتيب ضمن تامين نقدينگي مورد نياز در پايان مدت قرارداد مجدداً كالاي مورد اجاره را به خود اختصاص مي دهد.
وام هاي رهني با مشاركت مدني و فروش اقساطي كه بانك ها با مالكان زمين، براي ساخت بنا يا بساز و بفروش ها، موسسات و كارخانه ها دارند؛ بر اساس اين روش شكل گرفته است.
پرینت